‘Dit kan dus echt niet!’ Dat was de titel van het programma dat de branchegroepen Toedrachtonderzoek en Registercoördinatoren Fraudebeheersing (RCF) tijdens het Rendez Vous hebben georganiseerd in samenwerking met het Fraude Film Festival. Cybercrime, waaronder identiteitsfraude, stond centraal. Bijna iedereen heeft weleens iets gedaan wat niet door de beugel kon, zo bleek. Maar waar leg je de grens?
Festivaldirecteur Peter van Ingen leidde het eerste deel van de middag, waarin de documentaire ‘Dit kan dus niet’ van de bekende filmmaker Frans Bromet werd vertoond. Centraal staat daarin de vraag wat fraude eigenlijk is en waar de scheidslijn ligt tussen goed en kwaad: vergeten je hond aan te geven bij de Belastingdienst, sjoemelen met bonnetjes. Bromet vroeg mensen op straat of zij weleens hadden gefraudeerd. De meeste mensen moesten daarom lachen. “Als ik er al ooit mee in aanraking ben geweest, ga ik dat echt niet vertellen natuurlijk”, is een van de reacties in de film. Maar iedereen heeft weleens iets fraude-achtigs gedaan.
Barbara Bernschein, fraudecoördinator bij Achmea, gaf aan dat zij ooit op een feestje een verhaal had gehoord van iemand die zijn verzekeraar had opgelicht door een niet-gedekte schade met een verzonnen verhaal toch vergoed te krijgen. Daar heeft zij niets mee gedaan. “Maar ik heb het er nog steeds lastig mee”, gaf ze toe. “Achteraf gezien had ik actie moeten ondernemen.” Fraude begint vaak met onschuldige dingen, maar kan uit de hand lopen: er werd het voorbeeld getoond van een vrouw die op een eenvoudige manier voor 700.000 euro ten onrechte aan persoonsgebonden budget had ontvangen.
Schuilen achter wetgeving
Daarna volgde een paneldiscussie tussen Bernschein, Officier van Justitie en teamleider Fraude bij het OM Wendela Mulder en Marlou Schellekens, teammanager CED Forensic. “Verzekeraars dragen veel fraudezaken aan, maar het OM pakt het niet op”, aldus Schellekens. Volgens Mulder heeft dat onder meer te maken met de privacywetgeving, waardoor bij verzekeraars beschikbare gegevens vanwege geldende wet- en regelgeving niet gebruikt mogen worden door OM en politie. Bernschein wees er daarnaast op dat er omtrent verzekeringsfraude een groot gebrek aan kennis is en het vaak onbekend is waar je die kennis kunt halen.” Van verzekeraarszijde is fraudebestrijding vaak een afweging tussen morele en financiële aspecten, terwijl ook veel afhangt van de persoonlijke visie van de behandelaar. “Je kunt heel moeilijk doen over 50 euro, maar wat doe je als het om een goede klant gaat?” Een andere uitkomst van het panel was da er maatschappelijk veelal te licht aangekeken tegen frauderen in de verzekeringsbranche. Dat geldt ook voor de strafmaat. Zo vond Officier van Justitie Mulder een werkstraf van 100 uur schril in contract staan met de daad: een miljoenenfraude met levenprovisies.
Identiteitsfraude
Programmamaker Suzanne van Asseldonk leidde de tweede film in: een reportage van tv-programma Opgelicht?! over oplichting op Marktplaats. Daarin ging het vooral over identiteitsfraude. Aspirant-kopers vragen particuliere verkopers kopieën van hun ID-bewijzen op te sturen “zodat ze weten met wie ze te maken hebben”. Vervolgens worden onder die valse identiteit Facebook-pagina’s opgezet en spullen verkocht. Geïnteresseerden wordt vervolgens opnieuw naar kopieën van paspoorten gevraagd, waarna de identiteitsfraude opnieuw begint.
Hier blijkt de politie wat minder stil te zitten: achter de schermen wordt meegekeken met de gedupeerden en via telefoonnummers en IP-adressen zijn uiteindelijk vier personen opgepakt. “De politie werkt dus wel serieus mee.” Harrie Balke, voorzitter van de stichting Tegengaan Identiteitsfraude Oost Nederland, gaf aan dat vreemdelingen zich met een vals identiteitsbewijs vrij makkelijk kunnen registreren bij een gemeente. “Zo helpt de gemeente dus bij het opzetten van een valse identiteit.” Worden ze betrapt, dan slagen ze alsnog bij een andere gemeente. Met zijn stichting probeert hij die fraude tegen te gaan. Hij kreeg bijval van een medewerker van de IND, die met tips kwam om overlijdensaktes uit het buitenland op echtheid te controleren. Met valse documenten wordt nog weleens gefraudeerd met levensverzekeringen.