Nieuwe inzichten in de mogelijkheden om via gebruikmaking van de talrijke openbare bronnen op het internet de gewenste onderzoeksgegevens te achterhalen en een kijkje achter de deur van de Brabantse, ‘de drugsschuur van Europa’. Dat was het programma dat de aanwezigen bij het programma van de Toedrachtonderzoekers en Coördinatoren Fraudebeheersing kregen voorgeschoteld tijdens het Rendez Vous d’ Expertise.
De huidige digitale wereld biedt onderzoekers en fraudecoördinatoren vandaag de dag een schat aan mogelijkheden om achter de gewenste onderzoeksinformatie te komen, hield Christiaan Triebert de aanwezigen voor. Daarbij wees de 27-jarige onderzoeker/onderzoeksjournalist, die deel uitmaakt van de bekende Bellingcat- en Airwars-onderzoekteams, onder meer op de talrijke openbare bronnen die het world wide web, in zich herbergt, waaronder social media en satellietbeelden.
Aan de hand van een aantal politiek beladen voorbeelden – MH17, de Coup in Turkije en opsporen van IS-aanhangers – liet hij zien hoe hij de ‘openbare bronnen’ gebruikte voor hun onderzoeken. Zo deed Bellingcat in samenwerking met een TV-zender een fraudeonderzoek inzake een hoge OM-functionaris in Oekraïne, “Mensen maken van alles foto’s en delen die ook massaal. Vooral van bijzondere gebeurtenissen, zoals een militair konvooi, een BUK-raket of een exclusieve auto. Daarnaast zijn er mensen met hele bijzondere hobby’s, zoals het verzamelen van kentekens, waarmee je je voordeel kunt doen bij onderzoeken”, aldus Triebert, die ook de mysterieuze en militaire locaties besprak die door de hardloopgegevens van Strava werden openbaard. Nadat nota bene de legerleiding dit aan Amerikaanse militairen had aangeboden om het sporten te bevorderen.
Stuk voor stuk voorbeelden waarmee de aanwezigen hun voordeel kunnen doen bij hun eigen onderzoekswerk. Dat wellicht wat minder spannend is dan dat van de jonge onderzoeker, maar waarbij de toegepaste methodieken minstens net zo effectief kunnen zijn.
De drugsschuur
‘Brabant is de drugsschuur van Europa!’ Een statement dat velen met ongeloof zullen aanhoren. Zo ook de aanwezigen bij de lezing van Bram Endedijk, journalist NRC, maker van het NPO2-programma ‘ De Zaak van je Leven’ en auteur van het boek ‘ We regelen het zelf wel’, dat een kijkje verschaft in de wereld van de Brabantse penoze. Sprekend met een toepasselijke Brabantse tongval schetste hij een even helder als schokkend beeld van de criminele praktijk van alledag, waar zowel op het platteland als in woonwijken van de steden de wietteelt welig tiert en tal van drugslaboratoria (XTC) te vinden zijn.
Daarbij refereerde hij onder meer aan een inventarisatie van burgemeesters in een deel van Noord-Brabant waaruit naar voren kwam dat driekwart van de boeren in hun regio ooit benaderd is door criminelen, soms netjes en vriendelijk maar ook wel eens dreigend, om een wietplantage of drugslaboratorium in hun schuur of loods te plaatsen. Hij wees op het grote aantal moorden in 2015 in West-Brabant, grotendeels gerelateerd aan de synthetische drugsscene, dat zelfs hoger lag dan in Amsterdam, en de recente vondst van twee lijken in een woonwijk in Kaatsheuvel als gevolg van een vergiftiging bij de productie van XTC.
Ook voor de overheden blijkt de omvang van de wietteelt en XTC-productie groter dan verwacht. Endedijk schrijft dat onder meer toe aan de Brabantse ‘ Omerta’: velen weten wat er (ongeveer) speelt, maar niemand zegt wat. Dat heeft volgens hem twee oorzaken: een alom aanwezig wantrouwen jegens de overheid (gemeente, politie etc.) en het feit dat vrijwel iedereen in de omgeving van de criminelen op de een of andere manier van de malafide activiteiten profiteert, onder wie soms zelfs advocaten, notarissen en verzekeringsmensen.
Hij sloot af met een niet al te optimistisch toekomstbeeld: Ondanks de nieuwe, aangescherpte aanpak van de criminaliteit, waarbij criminelen vooral in de portemonnee wordt aangepakt, zei hij te verwachten dat de problemen niet binnen twee tot vijf jaar zullen worden opgelost. Bovendien vindt hij dat hierbij teveel de focus ligt op de kleine crimineel, de schil om de ’grote jongens’ heen, wat de bestaande aversie tegen de overheid verder versterkt.
Dat de aanwezigen te spreken waren over het geboden programma, bleek overduidelijk toen een van de sprekers vroeg of zijn verhaal interessant was. Nog voordat hij was uitgesproken, schalde al een volmondig ‘ ja’ door de zaal.